Ginekologija

ŠTA JE PREGLED GINEKOLOGA?

Ginekolog je ljekar specijalista za bolesti reproduktivnih organa  žene, trudnoću i porodiljstvo. Preporučuje se da ginekološki pregled  obavljate jednom goidišnje (ili češće ukoliko je potrebno). Pregled  ginekologa počinje anamnezom, odnosno razgovorom sa pacijentkinjom i  pregledom plonih organa žene.

PREGLED UKLJUČUJE:

• Anamnezu- razgovor sa pacijentkinjom o razlozima dolaska na pregled
• Uvid u prethodnu medicinsku dokumentaciju (ako postoji).
• Pregled spoljašnjih i unutrašnjih ženskih polnih (genitalnih) organa.
• Savjet i preporuku za dalje liječenje (ukoliko postoji potreba) i predlog o eventualnoj dodatnoj dijagnostici (ultrazvučno snimanje, MRI …).
  
  

Ginekološki fizikalni pregled

• Ginekološki sto je poseban sto na kojem je moguće pregledati  spoljašnje i unutrašnje polne organe žene. Iako je ginekološki pregled  većini žena neprijatno iskustvo preporučuje se da probate da se  opustite.
• Ginekolog prvo gleda spoljašnje polne organe, njihov  izgled i da li na njima ima nekih promjena (npr.crvenilo). Zatim uzima  spekulum – metalni sterilan instrument u obliku pačijeg kljuna koji može  da se otvara i pažljivo ga uvodi u vaginu. Ovaj postupak nije bolan,  ali može biti neprijatan.
• Nakon toga lagano otvara spekulum čime  širi zidove vagine i posmatra sluznicu. Ovim postupkom i grlić materice  postaje vidljiv. Sve ovo traje veoma kratko. Ljekar izvlači spekulum iz  vagine i radi bimanuelni ginekološki pregled.
• Ukoliko je potrebno, ljekar će uzeti i briseve, uraditi Papa test i kolposkpiju.

Bimanuelni ginekološki pregled (pregled unutrašnjih genitalnih organa „sa obije ruke“)

• Ovim pregledom se dobijaju informacije o položaju, veličini i obliku materice i adneksa (jajnika sa jajovodima).
• Ginekolog kažiprstom i srednjim prstom ulazi u vaginu, dok drugom rukom  istovremeno sa spoljašnje strane pritiska donji dio trbušnog zida. Na  taj način opipava matericu i adnekse i provjerava da li je neki od ovih  postupaka bolan za pacijentkinju. I ovaj dio pregleda traje kratko.

PRIPREMA

• Zakažite ginekološki pregled između perioda menstrualnog krvarenja.
• Najmanje 24 sati prije pregleda nemojte koristiti vaginalnu terapiju (vaginalete i vaginalne kreme).
• Suzdržavajte se od seksualnih odnosa 24 do 48 sati prije pregleda.
• Kako Vam ispunjena bešika ne bi stvarala osećaj nelagodnosti preporučuje se da mokrite neposredno prije samog pregleda.

ŠTA JE GINEKOLOŠKI ULTRAZVUK?

Ginekološki ultrazvuk je neinvazivna dijagnostička metoda kojom se  prikazuju strukture i organi u maloj karlici. Na ovaj način se mogu definisati položaj, veličina i građa materice (i grlića materice),  jajnika i jajovoda. Pregled je potpuno bezbolan i traje oko 20 minuta.

Natal posjeduje savremene ultrazvučne aparate najnovije generacije renomiranog proizvođača “General Electric“ koji značajno poboljšavaju kvalitet dijagnostike u ranoj fazi trudnoće.

ZAŠTO SE RADI?

• U sklopu redovne ginekološke kontrole.
• U cilju otkrivanja uzroka bola u maloj karlici, abnormalnog vaginalnog krvarenja.
• U sklopu ispitivanja veličine i izgleda materice i zida materice,  zapaljenskih bolesti organa male karlice, izgleda, građe i veličine  jajnika.
• U sklopu ispitivanja steriliteta, utvrđivanja trudnoće i pozicije ploda u materici, utvrđivanja položaja spirale.

PRIPREMA

Za transabdominalni ultrazvuk:

• 4 do 5 sati prije pregleda nemojte jesti.
• Sat i po vremena prije pregleda popijte 3-4 čaše vode (u roku od pola sata) ili čaja bez šećera i nakon toga nemojte mokriti.
• Ponesite sa sobom svu prethodnu medicinsku dokumentaciju.

Za transvaginalni ultrazvuk:

• nemojte piti tečnost četiri sata prije pregleda. Za obavljanje povog pregleda nije potrebno da bešika bude puna.

EKSPERTNI ULTRAZVUČNI PREGLED – ŠTA JE?

Ekspertni ultrazvučni pregled radi se dva puta u toku trudnoće. Prvi ekspertni UZ radi se u periodu od 11 do 14 nedjelje trudnoće, dok se drugi ekspertni UZ radi u periodu od 20 do 24. Sličan je standardnom ultrazvučnom pregledu, ali sa većim nivoom detalja i osvrtom na bebinu anatomiju. Ekspertni ultrazvuk omogućava ljekaru da pogleda fetus od glave do pete, provjeri da li postoje bilo kakve nepravilnosti u strukturi i anatomiji, i procijeni bebin rast i okolinu, uključujući i posteljicu, pupčanu vrpcu i amnionsku tečnost. Natal posjeduje savremene ultrazvučne aparate najnovije generacije renomiranog proizvođača “General Electric“ koji značajno poboljšavaju kvalitet dijagnostike u ranoj fazi trudnoće.

ZAŠTO SE RADI?

Ovaj pregled je jedan od najvažnijih ultrazvučnih pregleda u trudnoći i radi se rutinski kod svih trudnica.

PRIPREMA

• 2 sata prije pregleda nemojte jesti (poslednji obrok prije pregleda treba da bude lagan).
• Ukoliko se radi transvaginalni ultrazvuk, nemojte piti tečnost četiri sata pre pregleda. Nije potrebno da bešika bude puna kao za  transabdominalni ultrazvuk. Ukoliko je potrebno uraditi ultrazvučni  pregled transabdominalnim i transvaginalnim pristupom prvo se radi  transabdominalni pristup.
• Ponesite sa sobom svu prethodnu medicinsku dokumentaciju

ŠTA JE 4D ULTRAZVUČNI PREGLED?

4D ultrazvuk, u odnosu na 2D tehnologiju, omogućava da se vidi daleko veći broj detalja organa ploda, što znatno poboljšava prenatalnu dijagnostiku. To podrazumjeva pregled na najsavremenijem ultrazvučnom aparatu najnovije generacije, koji omogućava da uz pomoć ultrazvučnih talasa visokih frekvencija dobijemo realističan prikaz pokreta ploda u realnom vremenu. Najbolje vrijeme za rad je u periodu od 20 do 24 nedjelje trudnoće. Osim pokreta ploda, 4D prikazom možemo da uočimo vrlo precizno sve funkcionalne smetnje na organima ploda, protok krvi kroz tkiva i organe, kao i da otkrijemo anomalije u rizičnim trudnoćama. Natal posjeduje savremene ultrazvučne aparate najnovije generacije renomiranog proizvođača “General Electric“ koji značajno poboljšavaju kvalitet dijagnostike u ranoj fazi trudnoće.

ZAŠTO SE RADI?

Informacije koje se prikupe tokom snimanja značajne su za procjenu razvoja bebe i gotovo jednoznačno i pouzdano ukazuje na defekt kod djeteta, ukoliko takav postoji.

PRIPREMA

• 2 sata prije pregleda nemojte jesti (poslednji obrok prije pregleda treba da bude lagan).
• Ukoliko se radi transvaginalni ultrazvuk, nemojte piti tečnost četiri sata pre pregleda. Nije potrebno da bešika bude puna kao za  transabdominalni ultrazvuk. Ukoliko je potrebno uraditi ultrazvučni  pregled transabdominalnim i transvaginalnim pristupom prvo se radi  transabdominalni pristup.
• Ponesite sa sobom svu prethodnu medicinsku dokumentaciju.

ŠTA JE KOLPOSKOPIJA?

Kolposkopija je sastavni dio ginekološkog pregleda i dijagnostička metoda kojom se vrši pregled grlića materice i dijela vagine, sa ciljem određivanja abnormalnog skvamoznog epitela i preciziranje mjesta sa kojih se može uzeti tkivo za biopsiju. Koristi se aparat kolposkop sa jakim izvorom svjetlosti i uveličanjem 20-60 puta.

ZAŠTO SE RADI?

Osnovni značaj kolposkopije je u ranoj dijagnostici karcinoma grlića materice. Kolposkop uveličava grlić materice. To ljekaru omogućava da bolje vidi položaj abnormalnih ćelija i veličinu abnormalnih polja. Veličina i položaj abnormalnih ćelija pomažu u određivanju ozbiljnosti abnormalnosti i određivanju koji je tretman potreban, i da li je potreban. Kada se prati i rano tretira, prekancerogeni djelovi obično ne postaju cervikalni kancer.

PRIPREMA

Ne treba da koristite kreme i imate seksualne odnose 24h prije kolposkopije.

ŠTA JE PAPA TEST?

PAPA ili Papanikolau test predstavlja skrining metodu koja se radi u cilju ranog otkrivanja karcinoma grlića materice. Skrining metoda znači da to nije dijagnostički test, već da služi za izdvajanje pacijentkinja koje eventualno imaju karcinom. Uvijek se radi zajedno sa kolposkopijom, jer ova kombinovana metoda postiže tačnost od 98%.

PAPA TEST se preporučuje svim seksualno aktivnim ženama.

Skrining intervali variraju u različitim sredinama, ali po najnovijim preporukama taj interval se skraćuje sa šest mjeseci na tri mjeseca, uz uslov da je prethodni nalaz bio normalan.

PRIPREMA

Da bi uzeti uzorak bio adekvatan i kvalitetan ( što je preduslov za dobijanje validnih laboratorijskih rezultata) veoma je važno da se pravilno pripremite:

• Dvije večeri prije uzimanja uzorka ne treba koristiti vaginalete;
• Ne smijete imati seksualne odnose najmanje 24 sata prije uzimanja uzorka;
• Uzorak je najbolje uzeti 5-6 dana nakon završetka ciklusa (menstruacije).

ŠTA JE KARDIOTOKOGRAFIJA (CTG)?

Kardiotokografija (CTG) je dijagnostička metoda  pomoću koje se prate kontrakcije materice i srčana radnja ploda.  Najčešće se koristi u trećem trimestru trudnoće i preporučuje se da se  nakon navršene 36. nedelje trudnoće CTG radi jednom nedeljno ili češće  (ukoliko postoji potreba)..

ZAŠTO SE RADI?

• CTG se koristi u procjeni stanja ploda prije rođenja. Cilj testa je da  pruži informacije o snabdijevanju ploda kiseonikom na osnovu praćenja  srčanog rada (broja otkucaja srca) i pokreta ploda.
• Na osnovu CTG-a  može se indikovati (predložiti) dalje ispitivanje (ukoliko je  potrebno), češće i detaljnije praćenje trudnoće ili izvođenje porođaja  prije termina. Srčana radnja ploda je brža dok je aktivan i u odmakloj  trudnoći.
  
  

Ljekar Vam može preporučiti CTG ukoliko:

• u sklopu rutinskog praćenja trudnoće.
• je riječ o višeplodnoj trudnoći praćenoj određenim komplikacijama ili ukoliko ste u prethodnoj trudnoći imali komplikacije.
• imate neko pridruženo oboljenje (šećernu bolest, neku bolest srca ili povišeni krvni pritisak).
• je riječ o posleterminskoj trudnoći (trudnoća koja nije završena porođajem u isplaniranom terminu).
• je registrovan problem u rastu ploda, imate nedovoljno plodove vode  (amnionske tečnosti – oligohidramnion) ili je plod aktivan manje nego  što je očekivano.
• postoji sumnja na Rh (rezus) senzibilizaciju –  ozbiljno stanje koje se može javiti tokom druge, treće ili neke sledeće  trudnoće, kada je majka Rh faktor negativna, a plod Rh faktor  pozitivan.

ŠTA JE FOLIKULOMETRIJA?

Folikulometrija je ultrazvučni vaginalni pregled kojim se prati rast folikula i procjenjuje da li će uskoro doći do ovulacije. Radi se  od 9. dana menstrualnog ciklusa. Na  osnovu nalaza serijskih ultrazvučnih pregleda može se procijeniti tačno vrijeme ovulacije. U prosjeku se radi 4 do 6 ovakvih pregleda u okviru menstrualnog ciklusa.

Šta je folikul?

Tokom normalnog menstrualnog ciklusa unutar folikula koji se nalaze u  jajniku razvija se jajna ćelija. Folikul je struktura sa tankim zidom koja  sadrži jajnu ćeliju i folikularnu tečnost. Folikul se na ekranu ultrazvučnog aparata  može vidjeti kada je veličine od 5-8 mm i vidi se kao kružni mjehur koji  je ispunjen tečnošću. Folikul raste 1-2 mm po danu,a za ovulaciju je  spreman kada je u prečniku veličine 17-23 mm. Tokom folikulometrije  prati se i upisuje broj folikula u razvoju, njihova veličina i vrijeme ovulacije. Veoma je važno i praćenje debljine materične sluzokože (endometrijuma).

ZAŠTO SE RADI?

Folikulometrija se radi u cilju provjera ovulacije, tempiranja odnosa, intrauterine inseminacije ili u postupcima vantelesne oplodnje. U jajnicima (ovarijumu), jajne ćelije kod žena rastu i sazrijevaju u folikulu, koji liči na mjehur, a kada taj mjehur pukne, jajna ćelija se oslobodi (nastupa ovulacija) i tada je moguća njena oplodnja od strane spermatozoida.

PRIPREMA

Najčešće nije potrebna posebna priprema za ovaj test. Prije pregleda je neophodno da mokrite i da potpuno ispraznite mokraćnu bešiku. 

Konsultacije obavlja dr Željko Lazović subspecijalista inferiliteta i steriliteta , načelnik odjeljenja za vantjelesnu oplodnju Bolnice “Danilo I” na Cetinju

ŠTA JE LOOP EKSCIZIJA?

Loop ekscizija je postupak u kome se koristi specijalni elektrohirurški nož u obliku omče (loop). Najčešće se ovaj postupak koristi pri uklanjanju abnormalnih izraštaja na grliću otkrivenih kolposkopijom ili skirning testom (PAPA test). Takve promjene obično nisu maligne, ali je bitno odstraniti ih i poslati na histopatološku analizu, čime se sprečava mogućnost eventualne maligne alteracije.
Intervencija se radi u lokalnoj anesteziji i traje oko 5 minuta. Apsolutno je bezbedna za djevojke koje nisu rađale, jer ne dovodi do oštećenja cervikalnog kanala (suženja i skraćenja, kao kod drugih tehnika i metoda), što je ključ u liječenju i kasnijoj reproduktivnoj sposobnosti. Saznajte više…

ZAŠTO SE RADI?

LOOP ekscizija je metoda koja se koristi u liječenju promjena ćelija grlića materice. Ovo uključuje:

• Minimalne promjene ćelija grlića materice ili tzv. skvamozna intraepitelna neoplazija niskog stepena (LSIL) koja može predstavljati prekancerozno stanje (promjena ćelija grlića materice koja prethodi nastanku zloćudnog tumora).
• Značajne promjene ćelija grlića materice koje je potrebno ukloniti.

PRIPREMA

Nije potrebna posebna priprema prije intervencije.

ŠTA SU KONDILOMI?

Kondilomi su bradavičasti izraštaji na koži anogenitalne regije izazvane humanim papiloma virusima.
Kondilomi (Polne bradavice, Genitalne bradavice) su bolest koju uzrokuje HPV virus, tj. Humani Papilloma Virus. HPV virus je uzročnik raka grlića materice kod žene i odmah po otkrivanju virusa treba početi lečenje.

GDJE SE NAJČEŠĆE JAVLJAJU?

Kondilomi poznati kao polne bradavice se najčešće se javljaju u predjelu polnih organa i anusa. Mogu biti u obliku ravnih teško uočljivih papula ili pečurkastog ili karfiolastog oblika sa užom ili širom bazom boje normalne kože do tamno braon. Pacijenti ih često miješaju sa mladežima, bradavicama ili keratozama.

KOJI SU UZROČNI FAKTORI NASTANKA KONDILOMA?

Genitoanalnu regiju inficira oko 70 tipova HP virusa . Najčešći tipovi koji inficiraju genitoanalnu regiju su 6 i 11. Ova dva tipa HP virusa su odgovorni za nastanak polnih bradavica – kondiloma.

Infekcija ovim virusom se prenosi isključivo polnim putem.Vrijeme od kontakta do pojave kondiloma je 2 – 6 meseci.

ZAŠTO KONDILOME TREBA ENERGIČNO LIJEČITI?

Kondilomi (Polne bradavice, Genitalne bradavice) su bolest koju uzrokuje HPV virus, tj. Humani Papilloma Virus. HPV virus je uzročnik raka grlića materice kod žene i odmah po otkrivanju virusa treba početi lečenje.

Uklanjanjem kondiloma se sprečava njihovo dalje širenje po koži oboljelog i sprečava se širenje na druge osobe polnim kontaktom.

KOJE SU METODE LIJEČENJA KONDILOMA?

Metode liječenja su tečni azot, elektrokauterizacija, odstranjivanje laserom i radiotalasna metoda. Na osnovu obimnih studija radiotalasna metoda je pokazala visok stepen  efikasnosti – procenat izlječenja je 97 % dok druge metode ne prelaze 60 – 75 % uspješnosti.  Kondilomi  se otklanjaju  samo jednom intervencijom. Za samo par minuta moguće je odstaniti 20-30 promjena. I sami pacijenti su najzadovoljniji primjenom radiotalasa. Uklanjanje je jednostavno i skoro pa bezbolno.

ŠTA JE BIOPSIJA GRLIĆA MATERICE?

Biopsija grlića materice (cerviksa) predstavlja proceduru kojom se  uklanja mali dio tkiva grlića materice i šalje na patohistološku analizu  u cilju postavljanja konačne dijagnoze promjene na grliću.

ZAŠTO SE RADI?

• U cilju utvrđivanja (postavljanja dijagnoze) raka grlića materice ili tzv. premalignih promjena (promjene koje prethode nastanku malignog tumora).
• U cilju postavljanja dijagnoze benignih promjena (npr. polip).
• U cilju otkrivanja i postavljanja konačne dijagnoze nejasnih promjena na grliću materice.

PRIPREMA

• Obavijestite ljekara ukoliko ste trudni ili sumnjate na trudnoću.
• Obavijestite ljekara o svim ljekovima koje uzimate u redovnoj terapiji. Obavestite ljekara ukoliko imate alergiju na ljekove i hranu.
• Konsultujte se sa ljekarom oko privremenog prestanka uzimanja ljekova koji sprečavaju zgrušavanje krvi (Aspirin, Plavix, Clopidix, Farin, Sincum,  Sintrom, Pradaxa, Xarelto, Eliquis, Fraxiparin).
• Obavijestite ljekara ukoliko se liječite ili ste se liječili od neke polno prenosive infekcije (Chlamydia, Mycoplasma, Ureaplasma, HPV).
• Najmanje 24 sata prije biopsije nemojte imati seksualne odnose i nemojte koristiti tampone ili vaginalnu terapiju (vaginalete i vaginalne kreme) .
• Biopsiju zakažite van perioda menstrualnog krvarenja.

ŠTA JE EKSPLORATIVNA KIRETAŽA?

Eksplorativna kiretaža je invazivna dijagnostička procedura kojom se  uklanja površinski sloj sluzokože materice i grlića materice u  dijagnostičke (otkrivanje i utvrđivanje bolesti) ili terapijske svrhe  (liječenje) i šalje na patohistološku (PH) analizu. Procedura traje između  15 i 30 minuta.

ZAŠTO SE RADI?

• Ova intervencija se radi u dijagnostičke (otkrivanje bolesti) i terapijske svrhe (liječenje).
• U dijagnostičke svrhe radi se kod: obilnih i/ili učestalih krvarenja,  krvarenja nakon menopauze, kod sumnje na maligni tumor materice  (patološki nalaz PAPA testa ili kolposkopije), ultrazvukom postavljene  sumnje na patološke promjene u materici.
• U terapijske svrhe obavlja  se u slučaju: zaustavljanja krvarenja, evakuacije sadržaja iz materične  šupljine (plod, posteljica…), uklanjanja polipa ili mioma materice.

PRIPREMA

Za obavljanje ove intervencije neophodno je prethodno uraditi  kolposkopiju, Papa-Nikolau test (rezultat ne smije biti stariji od 6  mjeseci), bris grlića materice i isptivanje vaginalnog sekreta (rezultat  ne smije biti stariji od mjesec dana).

ŠTA JE SPIRALA ?

Spirala je mali, plastični umetak koji se postavlja u unutrašnjost materične šupljine. Ginekologu je potrebno svega pet minuta za postavljanje spirale, a zaštita je dugotrajna. Efikasnost je 99 odsto i smatra se idealnom metodom kontrole rađanja za žene koje ne žele da svakodnevno razmišljaju o zaštiti.

Postoje različite vrste spirala: sa metalima – bakar, zlato, srebro i spirala koja sadrži hormon progesteron.

ZAŠTO SE STAVLJA SPIRALA?

•  Pruža dugotrajnu zaštitu
• Ne utiče na seksualni odnos
• Plodnost se vraća čim se izvadi
• Hormonska spirala dovodi do smanjenja krvarenja, ponekad čak i prestanka krvarenja, pa je pogodna za žene sa obilnijim menstruacijama

PRIPREMA

Prije nego što se žena odluči za postavljanje spirale potrebno je da obavi detaljan ginekološki pregled. Bitno je da su nalazi briseva – PAPA test, vaginalni i cervikalni bris uredni, odnosno da ne postoji neka vrsta infekcije.

ŠTA JE UKLANJANJE SPIRALE?

Spirala ili Intrauterini uložak (intrauterine device-IUD) je  kontraceptivno sredstvo koje se sastoji od komadića plastike koji je  oblika slova T (prilagođen unutrašnjosti materice). Postoje dvije vrste  spirala koje se mogu koristiti kao metod kontracepcije. To su hormonske i  bakarne spirale. Obije vrste spirala predstavljaju pouzdani način zaštite  od neželjene trudnoće. Ekstrakcija ili vađenje IUD-a je brza i sigurna  procedura koja se može obaviti tokom cijelog menstrualnog ciklusa (i u  toku trajanja menstrualnog krvarenja). Postupak traje nekoliko  minuta i moguće ga je izvesti u ambulantnim uslovima.

ZAŠTO SE RADI?

Vađenje spirale ili intrauterinog uloška potrebno je učiniti:

• kada istekne rok trajanja kontraceptivnog sredstva.
• godinu dana nakon menopauze.
• ukoliko planirate trudnoću.
• kada iz bilo kog drugog razloga više ne želite da koristite spiralu.

PRIPREMA

Ukoliko ste imali seksualni odnos neposredno prije vađenja spirale u  periodu kada možete biti u ovulaciji postoji rizik od začetka trudnoće.  Ukoliko planirate da pređete na hormonsku kontracepciju potrebno je da  se konsultujete sa svojim ginekologom oko datuma kada je najbolje  ukloniti spiralu.

Druga posebna priprema nije potrebna za ovaj postupak.